Narzędzia CAT to programy komputerowe, które wspomagają proces tłumaczenia. Skrót pochodzi z języka angielskiego (CAT = computer-assisted translation, czyli tłumaczenie wspomagane komputerowo). Które z nich cieszą się największą popularnością i dlaczego?
Tłumaczenie CAT to nie tłumaczenie maszynowe
Tłumaczenia CAT absolutnie nie należy mylić z tłumaczeniem maszynowym, np. popularnym Google Translate. W tym pierwszym przypadku tłumaczenie wykonuje człowiek. Komputer jedynie częściowo automatyzuje ten proces korzystając z baz terminologicznych i pamięci tłumaczeniowej. Tłumaczenie maszynowe wykonywane jest w stu procentach przez komputer.
Bazy terminologiczne i pamięci tłumaczeniowe
To właśnie dzięki tym dwóm elementom, bazom terminologicznym i pamięci tłumaczeniowej, narzędzia CAT są w stanie pomóc tłumaczowi.
Pamięć tłumaczeniowa (w skrócie TM – translation memory) to rodzaj bazy danych złożonej w co najmniej dwóch wersji językowych danego tekstu. Jeśli jest on dość powtarzalny, to narzędzia CAT podpowiadają gotowe tłumaczenia na podstawie tego, co zostało zrobione wcześniej.
Baza terminologiczna to zestaw terminów (słów lub całych wyrażeń) wraz z ich tłumaczeniami. Są szczególnie przydatne wtedy, kiedy mamy do czynienia z jakąś wąską dziedziną, której znawcy posługują się określoną terminologią. Pomagają też zachować spójność i uniknąć sytuacji, w której dany termin został przetłumaczony na dwa lub więcej sposobów.
Wiele narzędzi CAT zapisuje bazy terminologiczne i pamięci tłumaczeniowe w postaci plików z rozszerzeniami obsługiwanymi tylko przez ten jeden program. Dlatego zmiana programu na inny może okazać się problematyczna.
Trados
To ścisła czołówka narzędzi CAT. Świadczyć mogą o tym następujące dane:
Według sondażu z 2004 roku, przeprowadzonego przez Bank Światowy, szacowany udział firmy Trados w globalnym rynku wynosił 75%. Dodatkowo 10% udziałów posiadała firma SDL. Według producenta w czerwcu 2012 roku w użyciu było ponad 185 tysięcy licencji SDL Trados Studio. Konkurencyjny producent Wordfast w czerwcu 2011 roku deklarował 25 tysięcy licencji w użyciu, sygnalizując jednocześnie, że jest drugim w kolejności graczem na rynku. Według badania przeprowadzonego przez ICU Translation Memory Survey w 2006 roku około 35% niezależnych tłumaczy korzystało z programu Trados, a kolejne 15% używało pakietu SDL Trados.
[źródło: Wikipedia]
Statystyki pokazują, że to właśnie z Tradosa korzysta zdecydowana większość tłumaczy. Niestety w parze z dobrą jakością idzie również cena. Za podstawową wersję na jeden komputer zapłacimy 485 dolarów (w pakiecie z kursem wideo, który uczy korzystania z Tradosa).
Link do zakupu Tradosa: tutaj
OmegaT
OmegaT jest dostępna całkowicie za darmo. Jest dobrym rozwiązaniem dla tych, którzy jeszcze nie znają narzędzi CAT, a chcieliby sprawdzić, jak się z nimi pracuje. OmegaT to dość prosty program, który nie oferuje zaawansowanych funkcji, ale na początek w zupełności wystarczy.
Link do pobrania OmegaT: tutaj
memoQ
MemoQ pojawiło się na rynku w 2006 roku, kiedy Trados był już liderem. Z czasem jednak różnice między oboma programami się wyrównały. Obecja wersja memoQ oferuje naprawdę dużo funkcji i jest o wiele droższa od Tradosa.
Wersja do użytku indywidualnego kosztuje 620 euro / 770 dolarów. Dla osób niezdecydowanych, memoQ oferuje darmowy miesięczny okres testowy.
Link do pobrania memoQ: tutaj
Narzędzia CAT – statystyki
Stosunek procentowy tłumaczy korzystających z określonych narzędzi CAT zbytnio się nie zmienia i pozostaje na podobnym poziomie od lat. Tak przedstawiają się wyniki ankiety przeprowadzonej na portalu proz.com:
Narzędzia CAT na MacBooku
Jeśli pracujesz na Macbooku, to korzystanie z narzędzi CAT może być problematyczne. Są oczywiście programy przeznaczone na system OS X, aczkolwiek najbardziej zaawansowane i najchętniej używane programy nie mają swoich wersji na komputery Apple’a. W takiej sytuacji warto rozważyć następujące propozycje:
– Wordfast Anywhere (jak sama nazwa wskazuje, można z niego korzystać gdziekolwiek, bo korzystamy z niego w przeglądarce – link),
– OmegaT (link do zainstalowania na dysku znajdziesz tutaj).
Niestety wszystkie programy CAT dostępne na MacBooku wyglądają bardzo biednie w porównaniu z tym, co oferuje Windows. Mam tutaj na myśli zarówno szatę graficzną, jak i funkcje.
Michał NOWICKI
tłumacz, trener językowy